Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Hmút đa tài và tận tâm
Ngày đăng: 02/02/2021, 15:46
Tôi không nhớ mình đã quen Hmút khi nào, nhưng hẳn là phải tầm 25 năm trước. Ngày đó, mỗi lần về làng Mrông Yố, xã Ia Ka, huyện Chư Păh sưu tầm văn hóa dân gian, tôi đều đến nhà ông ở nhờ. Sinh năm 1957, Hmút là một người đàn ông Jrai lực lưỡng, đi nhanh, làm mọi thứ đều nhanh và chắc chắn. Vợ chồng Hmút cùng các con sống trong một căn nhà sàn không rộng rãi nhưng cũng đủ chừa cho tôi một chỗ để đêm đêm về nằm ngủ, sau khi đã đi lang thang khắp nơi hỏi han chuyện này việc khác.
Nghệ nhân
ưu tú Rơ Châm Hmút đang đánh đàn goong và tập luyện cho đội văn nghệ của làng. Ảnh LNĐ
Bằng tài năng đặc biệt và sự đóng góp tận tâm của mình, Hmút đã gặt hái được rất nhiều giải thưởng, sự tôn vinh trong các cuộc thi, liên hoan văn nghệ dân gian. Ông góp mặt trong hàng chục chương trình liên hoan ở cấp quốc gia và khu vực. Có những năm, qua tivi, người ta thấy ông xuất hiện khắp cả ba miền Bắc, Trung, Nam…Nhiều khi, tôi nghĩ: Hmút chính là một phần linh hồn của cồng chiêng Jrai, văn hóa Jrai, văn hóa Tây Nguyên. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, ông còn là người đi truyền dạy không biết mệt mỏi những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình cho thế hệ trẻ. Hmút từng đến hầu hết các trường nội trú để dạy cồng chiêng theo yêu cầu. Cũng như vậy, khi được mời, ông trở thành người hướng dẫn nhiệt tình và gần gũi của nhiều đội cồng chiêng ở các huyện. Một thời gian khá dài, Hmút là cộng tác viên đắc lực của Trường Trung cấp Văn hóa - Nghệ thuật tỉnhtrong lĩnh vực truyền dạy kĩ thuật diễn xướng cồng chiêng.Có năm Nhạc viện Quốc gia Việt Nam đón ông ra Hà Nội để “giảng dạy” về cồng chiêng gần nửa tháng. Cống hiến không mệt mỏi, năm 2015, Rơ Châm Hmút được phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Nghệ nhân ưu tú”, đợt đầu tiên.
Đan lát giỏi, đàn hát hay, đam mê công việc, đẹp trai và dễ gần, Hmút còn là một trong số ít người nắm được kĩ thuật chỉnh chiêng. Đa tài như vậy nên từ khi còn trẻ, Hmút đã được nhiều người mến mộ, bao gồm cả những “bóng hồng”. Tôi đã chứng kiến hơn một lần vợ Hmút giận vì ghen. Đó là khi đoàn nghệ nhân của làng ông ra Hà Nội biểu diễn để làm hồ sơ di sản cồng chiêng trình UNESCO. Sau màn ra mắt hoàn hảo, hàng chục cô gái trẻ ăn mặc khá mát mẻ lao vào Hmúttrong trang phục khố áo rực rỡđề nghị được chụp hình chung. Hmút không từ chối. Thấy vậy, ngay lập tức, vợ ông sa sầm mặt mày. Sau chụp chung là chụp riêng. Chứng kiến cảnh nhiều cô gái bạo dạn hoặc ôm lấy bụng hoặc đặt tay lên đùi Hmút mà nhoẻn miệng cười tình tứ, người đàn bà Jrai từng là “hoa khôi” của làng vùng vằng bỏ đi… Đêm đó, tôi đã mất khá nhiều thời gian để giải thích cho người vợ rất mực đảm đảng nhưng có tinh thần bảo vệ “tài sản” của mình hơi quá mức cần thiết. Trong khi đó, Hmút không nói gì, chỉ mủm mỉm cười, vì ông đã quá quen với cảnh chụp hình hay xuất hiện trên báo chí, truyền hình cả nước.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Hmút nhận Giấy khen của Sở VHTTDL trên giường bệnh. Ảnh NQT
Có lẽ cũng cần nói thêm một điều rất thật là mấy năm gần đây, bệnh tật đã bắt đầu bủa vây Hmút. Thế nhưng chúngvẫn chưa thể quật ngã được người đàn ông đánh kính này. Hmút vẫn tiếp tục dạy đánh chiêng và tập đàn cho đám trẻ trong làng. Cho đến một ngày cuối năm 2020 vừa qua, những biểu hiện của một chứng bệnh nặngđã buộc ông phải dừng làm việc. Khi hay tin này, tôi đã báo cho bạn bè, những người thân quen ông. Mỗi người một tay, trong vài ba hôm, chúng tôi góp được gần 14 triệu đồng để phụ giúp gia đình Hmút chạy chữa cho ông.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Hmút và vợ
nhận tiền do anh em bạn bè quen biết ông quyên góp. Ảnh QLDSVH
Buồn thay, khi tôi viết những dòng này, Hmút đã vĩnh viễn ra đi, sau khi trở về làng từ giường bệnh ở Bệnh viện Quy Nhơn rồi Bệnh viện 211. Ông mất ngày 18/1/2021, vì suy thận.
NQT
(Nhạc sĩ Lê Xuân Hoan, nguyên Chủ tịch Hội VHNT Gia Lai)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
