CÁC ĐỒNG CHÍ BÍ THƯ TỈNH ỦY GIA LAI QUA CÁC THỜI KỲ

Nguyễn Thị An – Bảo tàng tỉnh Gia Lai

Trong khí thế hào hùng của kỷ nguyên độc lập, tự do và công cuộc chuẩn bị kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược. Trước yêu cầu bức xúc, đòi hỏi phải có sự lãnh đạo thống nhất và tập trung, ngày 10/12/1945, Đảng bộ Đảng Cộng sản Đông Dương tỉnh Gia Lai được thành lập, lấy tên là Đảng bộ Tây Sơn[1]. Đảng bộ Đảng Cộng sản Đông Dương tỉnh Gia Lai ra đời đảm nhận sứ mệnh và vai trò đội tiên phong lãnh đạo quân, dân trong Tỉnh xây dựng chính quyền cách mạng, tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946 - 1954), tiếp đến cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975) và công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước từ sau năm 1975 đến nay. Trong suốt 75 năm qua, đã chứng kiến biết bao sự đổi thay, cũng là chặng đường lịch sử ghi dấu sự hình thành và phát triển của Đảng bộ tỉnh. Trong chặng đường lịch sử ấy cũng ghi nhận những cống hiến của các thế hệ Bí thư Đảng bộ tỉnh. Qua bài viết này tác giả xin được giới thiệu đôi nét về các đồng chí Bí thư Đảng bộ tỉnh qua các thời kỳ.

Đồng chí Nguyễn Đường (1921 – 1997), quê  quán xã Sơn Hoà, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Bí thư Chi bộ đầu tiên, thành lập tại Pleiku, 01/10/1945. Nguyên Bí thư Đảng uỷ Cục trưởng Cục Tài vụ Bộ Quốc phòng.

Đồng chí Phan Thêm (1913-2008), quê quán  xã Tam Hiệp, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Phái viên Xứ ủy Trung Kỳ tại Gia Lai, Bí thư Đảng bộ Đảng cộng sản Đông Dương tỉnh Gia Lai (Đảng bộ Tây Sơn), 1945-1948. Nguyên Vụ trưởng Vụ Thương binh dân chính, Bộ Nội vụ (nay là Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội).

Đồng chí Phan Bá (Võ Đông Giang, 1923-1998), quê quán xã An Hiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nhiệm kỳ 1948 - 1949. Nguyên Thiếu tướng Quân đội Nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đối ngoại; Bộ trưởng - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về hợp tác đầu tư.

Đồng chí Nguyễn Xuân (1919 - ?) quê quán thôn Hà Lỗ, xã Hải Tân, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Bí thư Tỉnh uỷ Gia Lai 2/1949, Chủ tịch UBKC hành chính, Bí thư tỉnh Lâm Đồng, Quyền Bí thư tỉnh Ninh Thuận, Đại sứ Việt Nam tại Cộng Hòa Ả Rập Thống Nhất, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Đại sứ Việt Nam tại Lào.

Đồng chí Tống Đình Phương (1922 – 1962), quê quán xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. Bí thư Ban cán sự Đảng tỉnh Gia Lai (6/1949 - 3/1950). Bí thư huyện Ninh Hoà, Cục trưởng Cục Chính trị Bộ Tư lệnh công an nhân dân vũ trang. 

Đồng chí Nguyễn Xuân Nhĩ (Nguyễn Công Tâm, 1912 – 1983), quê quán thôn Bích Trâm, xã Điện Hoà, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Liên khu ủy viên Liên khu V, Bí thư Ban cán sự Gia Kon (3/1950 - 01/1951) hợp nhất 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum, Đại biểu Quốc hội khoá I và VI, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam, Bí thư Tỉnh uỷ Bình Định.

Đồng chí Trịnh Huy Quang, Ủy viên Liên khu V, Bí thư Ban cán sự Gia Kon (01/1951-8/1951), Chính ủy Mặt trận Miền Tây (gồm đại bộ phận tỉnh Kon Tum và miền Tây tỉnh Quảng Ngãi).

Đồng chí Trương Quang Tuân (? – 1958), quê quán  làng Trà Bình Trại, xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Ban cán sự Đảng tỉnh Gia Kon nhiệm kỳ 1951 – 1952, Bí thư liên Tỉnh uỷ 4 (gồm 3 tỉnh: Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc), Bí thư Ban cán sự Đảng Miền Tây (gồm tỉnh Kon Tum và các huyện miền tây tỉnh Quảng Ngãi).

Đồng chí Trương An (1922 – 2011), quê quán xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Bí thư Ban cán sự Gia Kon (3/1952), Bí thư tỉnh ủy Gia Lai (9/1954).

Đồng chí Võ Trung Thành (Năm Vinh, 1924 – 1983), quê quán thôn Thủy Trạch, xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Tỉnh uỷ tỉnh Gia Lai nhiệm kỳ 1955 - 1961, Bí thư tăng cường chỉ đạo chiến trường Gia Lai (1967 – 1968), Bí thư Đảng uỷ kiêm Chính uỷ Mặt trận Trung Tây Nguyên, Phó Bí thư thường trực Tỉnh uỷ Gia Lai, Bí thư Đảng uỷ kiêm Chính uỷ Mặt trận Bình Định, Bí thư Tỉnh uỷ Nghĩa Bình.

Đồng chí Phạm Chánh ( Sáu Thân, 1922 – 1997), quê quán xã Ba Động, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nhiệm kỳ 1960 - 1963, Ủy viên Ủy ban kiểm tra Trung ương Đảng.

Đồng chí Trần Văn Bình (Đẳng, 1922 – 1974), quê quán xã Nhơn Hưng, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định. Bí thư Tỉnh uỷ tỉnh Gia Lai (1964 - 1967), (1969 - 1974). Liệt sỹ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Đồng chí Ksor Ní (Ama H’Nhan, dân tộc Jrai, 1925 – 2019), quê quán bôn Tham, xã Ia Trốk, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai (1974), Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai (1975).

Đồng chí Trần Kiên (Nguyễn Tuấn Tài, 1920 - 2004), quê quán xã Nghĩa Kỳ, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Tỉnh uỷ Gia Lai – Kon Tum, 1975-1976. Bí thư Tỉnh uỷ tỉnh Đắk Lắk, Bộ trưởng Bộ Lâm nghiệp, Ủy viên BCHTW Đảng khoá IV,V,VI, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm UB Kiểm tra Trung ương khoá V,VI, Đại biểu Quốc hội khoá V.

Đồng chí Nguyễn Văn Sỹ (Ksor Krơn, 1930 - 2015), dân tộc Jrai, quê quán Plei Pa, xã Chư Mố, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Ủy viên BCH Trung ương Đảng khóa VI,VII,VIII; Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai- Kon Tum (1977 - 1991); Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai (1991- 1996).

Đồng chí Nguyễn Hùng (Lê Tam, 1934-2013) quê quán xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai (1996-2000), Chủ tịch Ủy UBND tỉnh Gia Lai (1991- 1996).

Đồng chí Ksor Phước (Sinh năm 1954), quê quán xã Ia Trok, huyện Ayun Pa, tỉnh Gia Lai. Bí thư tỉnh ủy Gia Lai (2000 - 2002), Ủy viên BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa VIII, IX, X; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc.

Đồng chí Nguyễn Tuấn Khanh (sinh năm 1954), quê quán xã Long Điền, huyện Chợ Mới, An Giang. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nhiệm kỳ 2002 - 2005, UV Trung ương Đảng khóa IX, X.

Đồng chí Hà Sơn Nhin (A Nhin, Dân tộc Bahnar, Sinh năm 1954), quê quán xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai. Bí thư tỉnh ủy Gia Lai nhiệm kỳ 2005 - 2010 và 2010 - 2015, UV Trung ương Đảng khóa X, XI.

Đồng chí Dương Văn Trang (sinh năm 1961), quê quán xã Đức Lợi, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai nhiệm kỳ 2015 - 2020, UV Trung ương Đảng khóa XII, Chủ tịch HĐND tỉnh Gia Lai khóa XI, nhiệm kỳ 2016-2021.

Đồng chí Hồ Văn Niên (Dân tộc Bahnar, Sinh năm 1975), quê quán xã Yang Bắc, huyện Đak Pơ, tỉnh Gia Lai. Bí thư Tỉnh uỷ Gia Lai nhiệm kỳ 2015 – 2020, 2020-2025, UV dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai, UV Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.

Trên đây là đôi nét về 20 đồng chí Bí thư Đảng bộ Gia Lai quan các thời kì và đồng chí Bí thư Chi bộ đầu tiên. Các đồng chí là tiêu biểu cho trí tuệ của Đảng bộ, là đại diện tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân và toàn Đảng bộ. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, các đồng chí cũng đều cống hiến, hy sinh hết mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng nói chung và của Đảng bộ tỉnh nói riêng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Gia Lai (2012), Tôn vinh cán bộ lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa, cán bộ ở lại miền nam (sau 20-7-1954) tỉnh Gia Lai.

2. Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Gia Lai (2009), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Gia Lai (1945-2005), Nxb. CTQG.

3. Ảnh tư liệu Bảo tàng tỉnh Gia Lai.